Prawo do świadczeń pieniężnych
Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przysługują:
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 776,00 zł (tzw. kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej),
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600,00 zł (tzw. kryterium dochodowe na osobę w rodzinie),
- rodzinie, której łączny dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tzw. kryterium dochodowe rodziny).
Warunkiem jest jednoczesne występowanie co najmniej jednej z okoliczności określonych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej lub innej przesłanki uzasadniającej udzielenie pomocy.
Kryteria dochodowe są weryfikowane co 3 lata na podstawie badań progu interwencji socjalnej.
Najbliższa zmiana kryteriów dochodowych nastąpi w 2025 r. i będzie wynosić:
- 1010,00 zł – dla osoby samotnie gospodarującej,
- 823,00 zł – dla osoby w rodzinie.
Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 459,00 zł.
Definicja dochodu
Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, a w przypadku utraty dochodu – z miesiąca, w którym wniosek został złożony. Dochód ustala się bez względu na tytuł i źródło jego uzyskania, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Od sumy przychodów odlicza się:
- miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz koszty uzyskania przychodu,
- składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne,
- kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
Dochody niepodlegające wliczeniu
Do dochodu nie wlicza się m.in.:
- jednorazowych świadczeń pieniężnych o charakterze socjalnym,
- zasiłków celowych,
- pomocy materialnej o charakterze socjalnym lub motywacyjnym (na podstawie przepisów o systemie oświaty),
- wartości świadczeń w naturze,
- świadczeń za wykonywanie prac społecznie użytecznych przez osoby bezrobotne,
- świadczeń pieniężnych przysługujących:
- działaczom opozycji antykomunistycznej,
- osobom represjonowanym politycznie,
- kombatantom oraz ofiarom represji powojennych,
- żołnierzom przymusowo zatrudnianym,
- osobom deportowanym,
- cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych,
- dochodu z gospodarstwa rolnego poniżej 1 ha przeliczeniowego,
- świadczenia wychowawczego i dodatku wychowawczego,
- świadczenia dla posiadaczy Karty Polaka,
- świadczeń dla opiekunów grobów weteranów,
- nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów,
- pomocy finansowej dla repatriantów,
- środków na ochronę środowiska i poprawę jakości powietrza,
- zwrotu kosztów dojazdu uczniów (na podstawie Prawa oświatowego),
- dodatków:
- energetycznego,
- osłonowego,
- węglowego,
- dla gospodarstw domowych z tytułu alternatywnych źródeł ciepła,
- elektrycznego,
- bonu energetycznego (od 2024 r.),
- świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (przy ustalaniu prawa do świadczeń lub wysokości opłat za pobyt w DPS).
Ocena sytuacji majątkowej
W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego dysproporcji między deklarowanym dochodem a sytuacją majątkową, które mogą wskazywać, że osoba lub rodzina może przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby (np. oszczędności, wartościowe przedmioty, nieruchomości), możliwe jest odmówienie przyznania świadczeń z pomocy społecznej.